Co to jest przestępstwo gospodarcze?

Przestępstwo gospodarcze jest to czyn zabroniony przez ustawę pod groźbą kary, popełniony przeciwko obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi, papierami wartościowymi, środowisku, a także przestępstwa karne skarbowe. Przestępstwa gospodarcze określa się mianem tzw. white collar crimes (przestępstw białych kołnierzyków). Do przestępstw gospodarczych zaliczamy m.in. niegospodarność menadżerską (działanie na szkodę spółki), korupcję gospodarczą, wyłudzenie kredytu, wyłudzenie odszkodowania, pranie (brudnych) pieniędzy, udaremnienie lub utrudnienie zaspokojenia wierzyciela, pokrzywdzenie wierzyciela, zaspokojenie wyłącznie wybranych wierzycieli, łapownictwo w post. egzekucyjnym, niwelowanie dokumentacji działalności gospodarczej, wyzysk kontrahenta, zakłócenie przetargu publicznego, fałszowanie znaków identyfikacyjnych.


Przestępstwa gospodarcze – kary

Popełnienie przestępstwa gospodarczego w większości przypadków zagrożone jest karą pozbawienia wolności. W zależności od konkretnego przestępstwa gospodarczego ustawodawca przewidział kary od 3 miesięcy do nawet 25 lat pozbawienia wolności, przy obostrzeniu odpowiedzialności karnej. Poniższe wyliczenie ma na celu przybliżyć zagrożenie ustawowe za poszczególne przestępstwa gospodarcze za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu (rozdział XXXVI kodeksu karnego):

Popełnienie przestępstwa gospodarczego w większości przypadków zagrożone jest karą pozbawienia wolności. W zależności od konkretnego przestępstwa gospodarczego ustawodawca przewidział kary od 3 miesięcy do nawet 25 lat pozbawienia wolności, przy obostrzeniu odpowiedzialności karnej. Poniższe wyliczenie ma na celu przybliżyć zagrożenie ustawowe za poszczególne przestępstwa gospodarcze za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu (rozdział XXXVI kodeksu karnego):

I. działanie na szkodę spółki (art. 296 § 1-4 k.k.):

1. w typie podstawowym kara od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności,

2. jeśli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności,

3. jeśli sprawca wyrządza szkodę majątkową wielkich rozmiarów (powyżej 1.000.000 złotych) od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności,

4. jeśli sprawa działał nieumyślnie, do 3 lat pozbawienia wolności.

II. korupcja gospodarcza (art. 296a § 1-5 k.k.):

1. w typie podstawowym od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności,

2. w wypadku mniejszej wagi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2,

3. jeśli sprawca wyrządził znaczną szkodę majątkową (powyżej 200.000 złotych) od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.

4. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w 296a § 2 i 3 k.k., jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.

III. wyłudzenie kredytu (art. 297 § 1-3 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat,

IV. wyłudzenie odszkodowania (art. 298 § 1-2 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat,

V. pranie pieniędzy (art. 299 § 1-8 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat,

2. jeśli sprawca dopuścił się prania pieniędzy działając w porozumieniu z innymi osobami podlega karze od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności.

VI. udaremnienie lub utrudnianie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 § 1-4 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3 lub od 3 miesięcy do lat 5,

2. w typie kwalifikowanym sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8,

VII. pokrzywdzenie wierzyciela (art. 301 § 1-3 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5,

2. jeśli sprawca doprowadził do swej upadłości lekkomyślnie, podlega karzę grzywny, ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności do lat 2.

VIII. zaspokojenie wyłącznie wybranych wierzycieli (art. 302 § 1 k.k.),

1. sprawca podlega karze grzywny, ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności do lat 2.

IX. łapownictwo w postępowaniu egzekucyjnym (art. 302 § 2 k.k.)

1. sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. X. niwelowanie dokumentacji działalności gospodarczej (art. 303 § 1-4 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3,

2. w typie kwalifikowanym, jeśli wyrządza znaczną szkodę majątkową (powyżej 200.000 złotych) sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5,

3. w wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

XI. wyzysk kontrahenta (art. 304 § 1-3 k.k.),

1. w typie podstawowym sprawca podlega karze pozbawienia wolności do lat 3,

2. w typie kwalifikowanym sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5,

XII. zakłócenie przetargu publicznego (art. 305 § 1-6 k.k.)

1. jeśli sprawca popełnia czyn z art. 305 § 1 k.k. podlega karze pozbawienia wolności do lat 3,

2. jeśli sprawca popełnia czyn z art. 305 § 2 k.k. podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat,

3. jeśli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

XIII. fałszowanie znaków indentyfikacyjnych (art. 306 k.k.)

1. sprawca podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.

Co niebywale istotne, to obostrzenie odpowiedzialności karnej przewidziane w treści art. 306b k.k. zgodnie z którym 

§ 1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 296 § 1 lub 2, art. 296a § 1 lub 4, art. 299 § 1, 2, 5 lub 6 lub w art. 303 § 1, w stosunku do mienia o wartości większej niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości lub powodując szkodę w rozmiarach odpowiadających takiej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20.

§ 2. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 296 § 1 lub 2, art. 296a § 1 lub 4, art. 299 § 1, 2, 5 lub 6 lub w art. 303 § 1, w stosunku do mienia o wartości większej niż dziesięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości lub powodując szkodę w rozmiarach odpowiadających takiej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25.


Przestępstwa gospodarcze w Polsce

Przestępstwa gospodarcze w Polsce mają swe źródło w (I) przepisach
o charakterze międzynarodowym, na które składają się konwencje międzynarodowe, umowy międzynarodowe których Polska jest stroną oraz prawo Unii Europejskiej, które zarówno w drodze implementacji, jak i w stosowane bezpośrednie może być źródłem prawa, (II) Przepisów dotyczących przestępstw gospodarczych, rozumianych sensu largo, należy poszukiwać w Kodeksie karnym, Kodeksie wykroczeń, Kodeksie karnym skarbowym oraz ustawach szczególnych.


Dla przykładu w kodeksie karnym będą to przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, a nawet przestępstwa przeciwko środowisku. W kodeksie karnym skarbowym wszystkie czyny ujęte w art. 54-111 k.k.s. Jeśli chodzi o pozakodeksowe źródła prawa karnego gospodarczego
w Polsce, to mówimy tu o tzw. ustawach szczególnych, które swym przedmiotem regulują poszczególne gałęzie życia gospodarczego i z których praktycznie większość ma przepisy karne. W zależności od momentu ich obowiązywania, mówimy tu o około 70 ustawach i ponad 300 typach podstawowych przestępstwa znajdujących się w ich treści.


W każdym wypadku, celem udzielenia indywidualnej porady prawnej, niezbędny będzie kontakt z kancelarią.

W przypadku dalszych pytań, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią

+48 22 273 03 52

Zemła Szymański Adwokaci sp. j.
Doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie karnym. Profesjonalne doradztwo i reprezentacja prawna.
facebook twitter search email phone arrow-down-long linkedin