Wyrok sądu odwoławczego jest prawomocny z momentem jego ogłoszenia. Oznacza to, że nawet, jeżeli nie zgadzamy się z takim wyrokiem, będziemy musieli się do niego dostosować – jeżeli oskarżony do momentu jego wydania przebywał na wolności, a prawomocna stała się kara bezwzględnego pozbawienia wolności, skazany (od momentu wydania prawomocnego wyroku nie mówimy już o oskarżonym, tylko o skazanym, którego nie chroni już domniemanie niewinności) będzie musiał rozpocząć odbywanie kary. Od 1 stycznia 2023 r. sąd nie wzywa skazanego do stawiennictwa w areszcie śledczym, położonym najbliżej miejsca zamieszkania skazanego, a poleca jego zatrzymanie. Przegrana apelacja w niektórych przypadkach otwiera drogę do złożenia kasacji. Sąd Najwyższy przed rozpatrzeniem kasacji może wstrzymać karę orzeczoną prawomocny wyrokiem.
Co po przegranej apelacji – możliwość złożenia kasacji
Ostatnie dni na wolności przed rozpoczęciem odbywania kary warto wykorzystać na poszukiwanie adwokata, który będzie w stanie podjąć się sporządzenia kasacji od wyroku sądu odwoławczego. Trzeba pamiętać, że złożenie kasacji możliwe jest wyłącznie, jeśli wcześniej złoży się wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie i doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Jeżeli sąd odwoławczy sporządza uzasadnienie wyroku z urzędu, należy złożyć wniosek o doręczenie odpisu takiego wyroku wraz z uzasadnieniem – bez tego nie będzie możliwe wniesienie kasacji.
Kasację wnosi się w terminie 30 dni od daty odebrania odpisu wyroku z uzasadnieniem, co często następuje nawet kilka miesięcy po wydaniu wyroku. Wniesienie kasacji (w przeciwieństwie do apelacji) nie powoduje automatycznego wstrzymania wykonania wyroku. Sąd Najwyższy może wstrzymać wykonanie wyroku, ale dzieje się to niezwykle rzadko – także w przypadku kasacji, które finalnie są uwzględniane.
Kompleksowe opracowanie dotyczące kasacji znajdziecie państwo TUTAJ (kliknij)
Zatrzymanie do odbycia kary – jak wygląda?
Po wydaniu wyroku, sąd odwoławczy (właściwy sąd okręgowy albo sąd apelacyjny) przesyła akta sprawy sądowi I instancji do wykonania. To ten sąd – sąd I instancji – wydaje polecenie zatrzymania i doprowadzenia do aresztu śledczego skazanego. Istnieje możliwość, by zamiast zatrzymania i doprowadzenia skazany był jednak wezwany do stawiennictwa w areszcie śledczym – lecz by tak się stało, skazany (lub jego obrońca) muszą złożyć stosowny wniosek i odpowiednio go umotywować. Bez tej aktywności skazany zostanie zatrzymany przez Policję – jeżeli wobec skazanego stosowano dozór, najprawdopodobniej do zatrzymania dojdzie w momencie stawiennictwa skazanego na dozorze, jeżeli w momencie wydania prawomocnego wyroku nie stosowano dozoru – Policja prawdopodobnie postara się zatrzymać skazanego w miejscu jego zamieszkania. Możliwe jest także zatrzymanie np. podczas kontroli drogowej.
Przegrana apelacja – odroczenie wykonania kary
Prawomocnie orzeczoną karę bezwzględnego więzienia można starać się odsunąć w czasie – odroczyć jej wykonanie na gruncie postępowania wykonawczego. Postępowanie wykonawcze nie jest postępowaniem, w którym można weryfikować prawidłowość rozstrzygnięcia sądu, który orzekł karę bezwzględnego pozbawienia wolności – to można kwestionować w kasacji. Odroczenie wykonania kary polega na przesunięciu momentu, w którym kara zostanie wdrożona do wykonania.
Przesłankami odroczenia wykonania kary (art. 150 i 151 k.k.w.) są:
- Choroba psychiczna lub inna ciężka choroba, przy której umieszczenie w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia skazanego,
- wyjątkowo ciężkie skutki natychmiastowego wykonania kary dla skazanego lub jego rodziny,
- ciąża,
- konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem przez samotną matkę do osiągnięcia przez dziecko wieku 3 lat.
Gdy sąd stwierdzi istnienie pierwszej z ww. przesłanek, musi odroczyć wykonanie kary, kolejne przesłanki mają charakter fakultatywny – odroczenie wykonania kary w przypadku stwierdzenia np. wyjątkowo ciężkich skutków natychmiastowego wykonania kary dla skazanego nie musi skutkować odroczeniem wykonania kary przez sąd.
Wraz z wnioskiem o odroczenie wykonania kary można postulować wstrzymanie wykonania wyroku skazującego (art. 9 § 4 k.k.w.) na bezwzględną karę pozbawienia wolności – dopiero uzyskanie takiej decyzji (mającej, wobec złożonego wniosku o odroczenie wykonania kary charakter wstępny) powoduje, że skazany nie zostanie zatrzymany do odbycia kary.
Niestety, w praktyce, gdy nie dojdzie do szybkiego wstrzymania wykonania orzeczenia, często niemożliwe jest rozpoznanie wniosku o odroczenie wykonania kary – może być on bowiem rozpoznany wyłącznie do momentu, w którym skazany rozpocznie odbywanie kary pozbawienia wolności. Jeżeli w sprawie złożony zostanie wniosek o odroczenie wykonania kary, a skazany w międzyczasie zostanie zatrzymany do odbycia kary, wniosek o odroczenie zostanie potraktowany jak wniosek o przerwę w odbyciu kary pozbawienia wolności. Skutkować to może zmianą sądu, który będzie rozpoznawał taki wniosek (traktowany jako wniosek o przerwę). O ile bowiem wniosek o odroczenie wykonania kary rozpoznawany jest przez sąd, który wydał wyrok w pierwszej instancji, o tyle orzekanie o przerwie zastrzeżone jest do właściwości sądu penitencjarnego. Sądem penitencjarnym zawsze będzie sąd okręgowy, sądem, który wydał wyrok w I instancji może być również sąd rejonowy – oznacza to, że akta sprawy dotyczącej odroczenia wykonania kary, w momencie rozpoczęcia jej wykonywania, muszą zostać przekazane do sądu penitencjarnego.
Przegrana apelacja – system dozoru elektronicznego
Jeżeli prawomocnie orzeczona kara pozbawienia wolności nie przekracza 1 roku i 6 miesięcy, oprócz odroczenia wykonania kary, można także starać się o zgodę sądu penitencjarnego na odbywanie tej kary w systemie dozoru elektronicznego.
System dozoru elektronicznego i możliwość odbywania tej kary w tym systemie został przez nas opisany TUTA (kliknij) .
W każdym wypadku, celem udzielenia indywidualnej porady prawnej, niezbędny będzie kontakt z kancelarią.
