Wyrok nakazowy – co to?

Wyrok nakazowy w postępowaniu karnym jest orzeczeniem, w którym Sąd, na posiedzeniu, bez udziału strony, przesądza o winie oskarżonego oraz orzeka karę grzywny lub karę ograniczenia wolności. Sąd może wydać wyrok nakazowy na posiedzeniu wyłącznie wtedy, gdy na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego można stwierdzić, że wina oskarżonego i okoliczności popełnienia czynu nie budzą najmniejszych wątpliwości. Czy wyrok nakazowy jest ostateczny? Absolutnie nie, przysługuje od niego sprzeciw w terminie zawitym 7 dni od jego odebrania przez oskarżonego lub obrońcę.

Wyrok nakazowy i co dalej?

Każda sprawa karna w pewnym momencie musi mieć swój finał. Załóżmy, że prowadzone było przeciwko Tobie dochodzenie o czyn zabroniony i organy ścigania przesłały do sądu akt oskarżenia wraz z aktami. Sąd podobnych spraw w zależności od właściwości miejscowej dostaje setki lub tysiące, czemu naprzeciw wyszedł ustawodawca, umożliwiając sądowi wydanie wyroku nakazowego.

Czy można się od niego odwołać? Oczywiście że tak, od wyroku nakazowego oskarżonemu przysługuje sprzeciw wnoszony do Sądu wydającego wyrok nakazowy.
Doręczenie odpisu wyroku nakazowego (wraz z aktem oskarżenia) oskarżonemu nie zamyka prawa do obrony.

Oskarżonemu, jak i oskarżycielowi, przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od doręczenia wyroku nakazowego.
Należy pamiętać, że termin 7 dniowy jest terminem zawitym i w przypadku jego uchybienia, prezes sądu odmówi przyjęcia sprzeciwu. Jeśli bowiem wniesiemy sprzeciw od wyroku nakazowego w ustawowym terminie, to wyrok taki traci moc – uznaje się go za niebyły,
a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.


Co istotne Sąd w składzie który wydał wyrok nakazowy, nie będzie mógł rozpoznawać sprawy oskarżonego na zasadach ogólnych – na rozprawie – ze względu na wcześniejsze przesądzenie o winie oskarżonego, a nowy skład sądu w żadnej mierze nie jest związany treścią wyroku nakazowego.

Umiejętne skorzystanie z prawa do sprzeciwu jest o tyle istotne, że wyrok nakazowy od którego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnięto staje się prawomocny i podlega wykonaniu. Sam sprzeciw jest pismem procesowym, musi on spełniać wymogi formalne ujęte w kodeksie postępowania karnego i zawierać jednoznaczny zwrot, wskazujący na sprzeciw wobec wydanego wyroku nakazowego. Skuteczne wniesienie sprzeciwu otwiera oskarżonemu prawo do obrony na rozprawie.


Wielokrotnie w praktyce kancelarii zdarzyło się, że oskarżeni, którzy sprzeciwiali się od wyroku nakazowego po przeprowadzeniu rozprawy głównej byli uniewinniani od popełnienia zarzucanego im czynu, postępowanie karne warunkowo umarzano albo przy skazaniu wymierzano wobec nich kary znacznie łagodniejsze.


Czy wyrok nakazowy jest wyrokiem skazującym?

Wyrok nakazowy jest wyrokiem skazującym, a kara nim orzeczona zostanie wykonana, jeśli wyrok się uprawomocni. Sąd wydając wyrok nakazowy skazuje oskarżonego za czyn zarzucany aktem oskarżenia i wymierza mu karę. Jeśli oskarżony nie wniesie sprzeciwu, to wyrok nakazowy się uprawomocni i kara zostanie skierowana do wykonania.


Jak to wygląda, w dużym skrócie Sąd dostaje akta Twojej sprawy wraz z aktem oskarżenia i musi zadecydować, co z tą sprawą zrobić. Jednym z rozwiązań jakie ma sąd jest skierowanie sprawy na posiedzenie przed rozprawą, bez udziału stron, na którym to Sąd wyda tzw. wyrok nakazowy – przesądzi o Twojej winie i orzeknie karę, a następnie doręczy oskarżonemu odpis wyroku nakazowego wraz z odpisem aktu oskarżenia. Zgodnie z art. 500 § 1 k.p.k. w sprawach, w których prowadzono dochodzenie, uznając na postawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, sąd może w wypadkach pozwalających na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny wydać wyrok nakazowy. W takim postępowaniu stosuje się przepisy dedykowane do postępowania zwyczajnego, a wyrok ten może być wydany wyłącznie wtedy, jeśli na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. Sąd nie może wydać wyroku nakazowego w sprawie z oskarżenia prywatnego.

Często jednak treść wyroku nakazowego pozwala przypuszczać, że ma on na celu jedynie przyśpieszenie skuteczności rozpoznawania spraw, licząc, że oskarżony nie wniesie sprzeciwu od wyroku nakazowego. Uspokajamy, to nie jest tak, że sąd na posiedzeniu bez udziału stron może wydać wyrok nakazowy, którym orzeknie karę wieloletniego pozbawienia wolności. Zgodnie z art. 502 § 1 k.p.k. wyrokiem nakazowym można orzec karę ograniczenia wolności lub grzywnę w wysokości do 200 stawek dziennych albo do 200.000 złotych. Natomiast czy kary ograniczenia wolności (np. prace społeczne) lub wysoka grzywna (np. 100.000 złotych) mogą być dolegliwe? Zdecydowanie tak.


Należy również pamiętać, że obok kary, sąd wydający wyrok nakazowy może orzec również środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny. Środkiem karnym może być np. zakaz prowadzenia pojazdów lub zakaz zajmowania określonego stanowiska. Przepadek może dotyczyć np. korzyści, którą sprawca miał osiągnąć z przestępstwa, jeśli zaś chodzi o środki kompensacyjne, to są nimi zadośćuczynienie, odszkodowanie lub nawiązka, tytułem krzywdy i szkody, jakie miał odnieść pokrzywdzony przestępstwem.

Odpis wyroku nakazowego doręcza się oskarżycielowi publicznemu i pokrzywdzonemu, a oskarżonemu i obrońcy wraz z odpisem aktu oskarżenia. Co istotne, w każdym przypadku odpis wyroku nakazowego doręcza się prokuratorowi. Co niebywale istotne, sąd doręczy wyrok nakazowy oskarżonemu na ostatni deklarowany przez niego adres do doręczeń, jeśli więc oskarżony zmieniał w międzyczasie miejsce zamieszkania i nie powiadomił o tym sądu, to wyrok wysłany na ostatni znany adres będzie uznany za doręczony – nawet jeśli wróci z adnotacją o niepodjęciu w terminie przez oskarżonego.


Art.  500 k.p.k. [Wyrok nakazowy – przesłanki, posiedzenie, odpowiednie stosowanie przepisów]

§  1. W sprawach, w których prowadzono dochodzenie, uznając na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, sąd może w wypadkach pozwalających na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny wydać wyrok nakazowy.

§  2. W postępowaniu nakazowym stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zwyczajnym, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.

§  3. Sąd może wydać wyrok nakazowy, jeżeli na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości.

§  4. Sąd wydaje wyrok nakazowy na posiedzeniu bez udziału stron.

Art.  506.  [Sprzeciw, tryb i skutki wniesienia]

§  1. Oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od doręczenia tego wyroku.

§  2. Prezes sądu odmawia przyjęcia sprzeciwu, jeżeli został wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnioną.

§  3. W razie wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc; sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

§  4. (uchylony).

§  5. Sprzeciw może być cofnięty do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej.

§  6. Sąd rozpoznający sprawę po wniesieniu sprzeciwu nie jest związany treścią wyroku nakazowego, który utracił moc.


(Powyżej przykładowy wyrok nakazowy)


W każdym wypadku, celem udzielenia indywidualnej porady prawnej, niezbędny będzie kontakt z kancelarią.

W przypadku dalszych pytań, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią

+48 22 273 03 52

Zemła Szymański Adwokaci sp. j.
Doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie karnym. Profesjonalne doradztwo i reprezentacja prawna.
facebook twitter search email phone arrow-down-long linkedin